การประท้วงของนักศึกษาในฝรั่งเศส: พาไปเยี่ยมชมคอมมูนเสรีแห่งโตลเบียก (La commune libre de Tolbiac)

หมายเหตุ: บางส่วนเรียบเรียงจากเฟสบุ๊คของ Din Buadaeng

จุดเริ่มต้นการประท้วงของนักศึกษา

การเมืองฝรั่งเศสดุเดือดมาตั้งแต่ปลายเดือนมีนาคม เพราะเรียกได้ว่าประธานาธิบดีมาครง “ประกาศสงคราม” กับฝ่ายซ้าย โดยการพยายามปฏิรูปการรถไฟ ซึ่งมีสหภาพที่เข้มแข็งมาก เมื่อวันที่ 22 มีนาคมมีการนัดชุมนุมใหญ่โดยฝ่ายซ้าย ทั่วประเทศคาดว่าประมาณ 4 แสนคน ในปารีสอย่างเดียวประมาณ 4 หมื่นคน ความรู้สึกของฝ่ายซ้ายก็คือ การที่รัฐบาลเข้ามายุ่มย่ามกับการรถไฟ ถือเป็นการทดลองก้าวแรกสู่การปฏิรูปบริการสาธารณะอื่นๆ เช่น โรงพยาบาล มหาวิทยาลัย ฯลฯ หากเรายอมแพ้เวทีนี้ เวทีอื่นๆ ก็จะแพ้เช่นเดียวกัน ดังนั้น “เราทุกคนคือพนักงานการรถไฟ”

คอมมูนเสรีแห่งโตลเบียก (La commune libre de Tolbiac)

มหาวิทยาลัยในฝรั่งเศสหลายแห่ง ยึดง่าย เพราะไม่มีลักษณะเป็น campus แต่มีลักษณะเป็นตึกๆ กระจัดกระจายอยู่ทั่วเมือง ยกตัวอย่างเช่น ปารีส 1 เองมีหลายตึกทั่วปารีส ตึกที่จะพูดถึงนี้คือตึกที่อยู่เขต Tolbiac การยึดทำได้โดยการยึดทางเข้าและชั้นแรกของตึก ไม่ให้คนเข้าออกขึ้นลงตึก ไม่ให้มีการเรียนการสอน หรือการบริหารมหาวิทยาลัยแบบปกติ

การยึดมหาวิทยาลัย ต้องผ่านการประชุมสภานักศึกษา (Assemblée générale) ของมหาวิทยาลัย ปกติแล้ว คนจัดโหวตก็เป็นพวกสหภาพหรือตัวแทนของนักศึกษา บางทีพวกนี้ก็จัดประชุมแล้วก็โหวตกันเอง คนไม่เห็นด้วยก็ไม่รู้เรื่องว่ามีประชุมหรือไม่ก็ไม่ไปโหวต มันเลยมีปัญหาว่ามติยึดมหาวิทยาลัยมันไม่ได้มาจากมติของนักศึกษาจริงๆ คนที่ไปโหวตไม่ใช่ตัวแทนที่แท้จริงของนักศึกษา ก็เลยมีนักศึกษาหลายคนที่อยากเรียนหนังสือ อยากสอบ ออกมาคัดค้านออกสื่อหลายสำนัก แต่ก็คัดค้านไม่สำเร็จ

บรรยากาศหน้าทางเข้าตึก นักศึกษาพูดคุย กินเหล้าสูบบุหรี่ (และกัญชา)

ผมได้ไปเยี่ยมชม “คอมมูนเสรีแห่งโตลเบียก” เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2018 ตอนนั้นมหาวิทยาลัยก็โดนยึดมากว่าสองสัปดาห์แล้ว การยึดมหาวิทยาลัย ทำอย่างมืออาชีพ ดูแล้วก็รู้ว่าเคยยึดมาหลายครั้งแล้ว โดยเฉพาะคณะเก่าๆ หน่อยอย่าง Tolbiac เห็นได้ว่ามีการจัดการอย่างเป็นระบบ เช่น มีห้องนอน ห้องน้ำ ห้องครัว ห้องประชุม มีการจัดทำตารางกิจกรรมแต่ละวัน ฯลฯ

ตารางเวรทำกับข้าวกับทำความสะอาด ยังไม่มีคนมาลงชื่อ

ความจริงแล้ว การยึดนี้ก็ไม่ถูกกฎหมายเท่าไหร่ เขาระวังมากไม่ให้ถ่ายรูปติดหน้าพวกนักศึกษา เพราะอาจถูกเอาไปดำเนินคดีได้ ตอนผมเข้าไป บรรยากาศตึงเครียดนิดหน่อย เพราะเพิ่งมีนักข่าวเข้าไปถ่าย พอนักศึกษาบอกให้ลบภาพที่ติดหน้าออก กลับไม่ยอมลบ เลยโดนไล่ออกไป หลังจากนั้นพวกนักศึกษาก็พากันเอาเทปดำไปพันรอบรั้วรอบๆ ตึก เพื่อไม่ให้นักข่าวถ่ายเข้ามาเห็นข้างในมหาวิทยาลัย ทีนี้กระแสโดยทั่วไปเลยกลายเป็นว่านักศึกษาพวกนี้เป็นศัตรูกับนักข่าว

นักศึกษาออกคลิปมาชี้แจงวัตถุประสงค์ในการยึด บอกว่าต่อต้านการปฏิรูปกฎการเข้ามหาวิทยาลัยที่ทำให้มีการแข่งขันมากขึ้น เป็นการร่วมสู้ไปกับพนักงานการรถไฟที่ได้รับผลกระทบจากมาตรการเสรีนิยมของรัฐบาล และสุดท้ายถึงขั้นเรียกร้องให้ประธานาธิบดีมาครงลาออก ปรากฎว่าข้อเรียกร้องนี้ก็ไม่มีใครอ่านอย่างซีเรียส เพราะคลิปที่ออกมามันทำแบบเด็กๆ คือทุกคนใส่หน้ากาก (เหตุผลคือไม่ต้องการให้มีโฆษก) แถมมีหมาหนึ่งตัวนั่งอยู่ในโต๊ะแถลงข่าวนี้ด้วย เรื่องนี้เลยกลายเป็นมีมไป มีคนทำบัญชี twitter ของหมาตัวนั้น ตั้งชื่อให้พร้อมว่า เกวารา ขณะนี้มีคนติดตามบัญชีดังกล่าวมากกว่าบัญชีของนักศึกษาที่ยึดมหาวิทยาลัยจริงๆ ซะอีก มุขของทวีตจะเล่นกับความบ้า “Political correctness” ของพวกฝ่ายซ้าย ตัวอย่างของมุขในทวีต เช่น ฉันเห่าเพราะฉันหิว มาร์โกพูดกับฉันว่า “นี่มันพฤติกรรมของพวกผู้ชายชัดๆ” จูลีอธิบายกับมาร์โกว่า “แต่เธอทำอยู่นี่มันเป็น humansplaining นะ” มาร์โกร้องไห้ (ดู https://twitter.com/guevara_tolbiac)

(ดูคลิป)

นักศึกษาทำให้มหาวิทยาลัยกลายเป็น “มหาวิทยาลัยเปิด” คือให้เสนอจัด workshop หรือเสวนาในเรื่องที่สนใจได้ ที่ผ่านมามีอาจารย์ดังๆ เข้าร่วมหลายคน มาพูดในเรื่องซ้ายๆ เช่น ปฎิวัติรัสเซีย คอมมูนปารีส ฯลฯ บางทีก็มีการชวนตัวแทนจากกลุ่มต่างๆ เช่น พนักงานไปรษณีย์และการรถไฟ มาพูดด้วย นอกจากนี้ ก็มีกิจกรรมส่งคนไปช่วยยึดมหาวิทยาลัยอื่นๆ ด้วย มหาวิทยาลัยที่อื่นก็จัดเสวนาในเรื่องที่มหาวิทยาลัยนั้นๆ เชี่ยวชาญ เช่น มหาวิทยาลัยปารีส 3 ซึ่งมีสาขาวรรณคดีและภาพยนตร์ ก็จัดฉายหนังฝ่ายซ้าย มหาวิทยาลัยปารีส 1 Saint Charles จัด workshop เกี่ยวกับศิลปะ เป็นต้น

กิจกรรมทั้งหลาย เขียนบนกระดาษ แปะไว้บนตารางกิจกรรม ภายในมหาวิทยาลัยใช้กระดาษเยอะมาก ทั้งทำโปสเตอร์ เขียนด่ารัฐบาล เขียนเกร็ดต่างๆ เช่น “หนึ่งในสามของชาวนาได้รับเงินเดือนเฉลี่ยน้อยกว่า 350 ยูโรต่อเดือน” การใช้กระดาษเยอะๆ บวกกับหลายคนแต่งตัวฮิปปี้ ไว้ผมยาว ไม่อาบน้ำ (มหาวิทยาลัยไม่มีห้องอาบน้ำ) กินเหล้าสูบกัญชา ชวนให้รู้สึกเหมือนย้อนเวลาไปยุคพฤษภา 68 เหมือนกัน

ตารางกิจกรรม

ตอนดึกคืนเดียวกันนั้น มีพวกฝ่ายขวาจัด พกพวกกระบองเหล็กและประทัด พยายามบุกเข้าไปแต่ไม่สำเร็จ พวกที่อยู่ข้างในบาดเจ็บไปหนึ่งคน

ท่าทีของมหาวิทยาลัยเรื่องนี้ คือระวังมาก เพราะความจริงแล้ว พวกนักศึกษาก็มีความเป็นตัวแทนอยู่ในระดับหนึ่ง คือมีพวกสหภาพหนุนหลังมาก อีกทั้งจากประสบการณ์ในอดีต ท่าทีที่เป็นปฏิกิริยาของผู้บริหารมหาวิทยาลัยแม้เพียงน้อยนิด มันก็เหมือนสาดน้ำมันเข้าไปในกองเพลิง มันเข้าทางนักศึกษา ทำให้นักศึกษายกระดับการต่อสู้ได้ ดังนั้นจึงเห็นได้ว่า ผู้บริหารมหาวิทยาลัยก็อนุญาตให้ใช้น้ำใช้ไฟของมหาวิทยาลัยได้ปกติ คืนก่อนที่มีการปะทะ มหาวิทยาลัยก็ออกมาประณามพวกที่พยายามบุกเข้าไปใช้ความรุนแรงกับนักศึกษา เป็นต้น

ข้อครหาอย่างหนึ่งที่โดนวิจารณ์มากก็คือ พวกมายึดส่วนใหญ่ไม่ใช่นักศึกษา จากประสบการณ์ที่ไปทัวร์มาแล้ว ก็พบว่าจริงในระดับหนึ่ง ตอนเข้าไปก็พบหนุ่มน้อยน่าจะอยู่ในวัย ม.ต้น หรือม. ปลาย มาแจกใบปลิวให้ และอาสาพาเดินทัวร์ มีห้องประชุมใหญ่แบบ slope ที่จัดเสวนา จัดประชุมอยู่ 3 ห้อง ส่วนห้องที่สี่เป็นห้องนอน หนุ่มน้อยโอมาร์ถามว่า คุณจะนอนที่นี่ไหม นอนได้ แล้วก็ชี้ไปที่ฟูกอันใหญ่ บอกว่าฟูกนั้นยังไม่มีใครนอน ไปนอนได้เลย พอถามโอมาร์ว่าคุณเป็นนักศึกษาที่นี่เหรอ โอมาร์บอกว่าผมไม่ใช่นักศึกษา แต่เป็นนักยึด

ทางเข้าห้องนอน ขอให้ทุกคนเงียบเสียง และห้ามตื่นก่อน 9 โมงเช้า

ความจริงแล้ว นักยึดอาชีพแบบนี้ คงมีอยู่จำนวนหนึ่ง แต่ดูๆ แล้วจากสายตา เดาได้ว่าหลายคนก็เป็นนักศึกษาจริงๆ ข้อครหานี้จึงน่าจะไม่ยุติธรรมต่อพวกเขาเท่าไหร่

การเดินขบวนของนักศึกษาในปารีส วันที่ 10 เมษายน

การเดินขบวนครั้งนี้เป็นการตอบรับต่อข้อเสนอของประชุมใหญ่ของตัวแทนนักศึกษาทั่วประเทศที่ประชุมกันสามวันก่อนหน้านี้ ว่าให้มีการยกระดับการประท้วง สร้างแนวร่วมระหว่างมหาวิทยาลัย และออกมาเดินบนถนนไปพร้อมๆ กันกับสหภาพอื่นๆ

สถานที่ประท้วง คือลานหน้ามหาวิทยาลัยซอร์บอน ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการประท้วงในปี 1968 จากจุดนั้นนักศึกษาจะเดินไปที่ Jussieu ซึ่งเป็นเขตของมหาวิทยาลัยปารีส 4 และ 6

นักศึกษาแต่ละมหาวิทยาลัยทยอยกันมา ที่โดดเด่นคือมหาวิทยาลัยปารีส 3 ซึ่งเพิ่งมีมติยึดมหาวิทยาลัยไป และเนื่องจากเป็นนักศึกษาสายวรรณคดี จึงเป็นนักศึกษาผู้หญิงจำนวนมาก ที่ความสามารถทางภาษาดี การประท้วงที่นี่ไม่มีการกล่าวปราศรัย แต่เดินไปจะตะโกนสโลแกนที่เป็นคำคล้องจองไปด้วย หรือไม่ก็ร้องเพลง ตัวอย่างสโลแกนเช่น Ni CRS ni sélection, mobilisation! (ไม่เอาตำรวจ ไม่เอาระบบคัดเลือกเข้ามหาวิทยาลัย พวกเราระดมกำลังกันออกมา!) Macron t’es foutu, la jeunesse est dans la rue! (มาครง มึงแย่แน่ คนหนุ่มสาวออกมาบนถนนแล้ว!)

ระดับนำของการประท้วง หลายคนน่าจะมาจากสหภาพนักศึกษา UNEF คือสหภาพนักศึกษาที่ใหญ่ที่สุดในฝรั่งเศส

นอกจากนักศึกษาแล้ว หน้าขบวนเป็นเหล่าสหภาพแรงงาน หลังขบวนก็มีกลุ่มอาจารย์และพนักงานของมหาวิทยาลัยที่เข้าร่วมด้วย ก่อนขบวนจะออกจากซอร์บอน มีขบวนเล็กๆ ของพนักงานการรถไฟจากสถานี Saint Lazare มาร่วมด้วยเช่นกัน

พนักงานการรถไฟจาก St Lazare

ชายสูงอายุพูดกับผู้นำนักศึกษาว่าสมัยปี 68 ก็เป็นแบบนี้

หากประเมินจากสายตาแล้ว จำนวนผู้ประท้วงน่าจะเป็นพันอยู่ เมื่อเดินไปถึงเขต Jussieu ปรากฎว่าประตูปิดหมด นักศึกษาข้างในออกมาไม่ได้ ข้างนอกก็เข้าไม่ได้ ต่อมาก็มีตำรวจมายืนกั้นประตูเพื่อกันไม่ให้คนเข้า

จากนั้นนักศึกษาก็ปักหลักกันบนถนน มีการกล่าวปราศรัยเล็กน้อย มีนักเรียนมัธยมปลายคนหนึ่งมากล่าวให้กำลังใจด้วย

คลิปที่ผมถ่ายในวันประท้วง

การยึด “ซอร์บอนแม่” วันที่ 12 เมษายน

มหาวิทยาลัยปารีส 1 โตลเบียก ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยแรกในปารีสที่นักศึกษายึด กลายเป็นสัญลักษณ์และศูนย์กลางของการยึดมหาวิทยาลัยอื่นๆ ในปารีสไปโดยปริยาย

เมื่อวันที่ 9 เมษายนที่ผ่านมา มีตัวแทนของเทศบาลปารีสเดินทางเข้าไปใน “คอมมูนเสรีแห่งโตลเบียก” เพื่อขอเจรจา ปรากฎว่าโดนปาสิ่งของใส่ แถมยังโดนขโมย Tablet อีกด้วย

วันที่ 11 เมษายน นักศึกษาโตลเบียกประกาศจัด AG ร่วมกันระหว่างหลายมหาวิทยาลัยที่ลานด้านในมหาวิทยาลัยซอร์บอน แต่ปรากฎว่าเพราะเหตุการณ์วันที่ 9 ทำให้อธิการบดียกอำนาจในการจัดการมหาวิทยาลัยให้ตำรวจจัดการ โดยอ้างว่าสถานการณ์เกินกว่าที่ตนจะควบคุมได้ ด้วยเหตุนี้ แผนการจัด AG (และคงยึด Sorbonne) จึงเลื่อนไปวันถัดไป โดยขอให้ทุกคนไปรวมตัวกันที่ Tolbiac แทนเพื่อไม่ให้ตำรวจเข้ามาสลายการชุมนุมได้ ตัวเลขที่นักศึกษาประเมินคืนนั้น เห็นว่าเกิน 2,000 คน

วันที่ 12 เมษายน นักศึกษาทยอยเข้าไปใน “ซอร์บอนแม่” แต่เข้าได้จำนวนหนึ่ง ไม่นานตำรวจก็มาขวางทางเข้าทั้งหมด นักศึกษาที่เข้าไปได้จึงมีมติว่าจะยึดซอร์บอนจนกว่าอธิการบดีจะยอมให้นักศึกษาทั้งหมดเข้ามาเพื่อจัดประชุม Assemblée Générale

ภาพด้านใน Sorbonne จากเฟสบุ๊ค LaMeute

สุดท้ายตลอดทั้งคืน การเจรจาไม่เป็นผล ตำรวจส่งกองกำลังชุดหนึ่งไปที่ Tolbiac ทำให้ซ้ำรอยกับวันที่ 11 เมษายนอีก คือนักศึกษาที่ออกันอยู่หน้า “ซอร์บอนแม่” กลับไปฐานที่มั่น Tolbiac รวมถึงนักศึกษาที่รวมตัวกันอยู่ด้านใน ก็ค่อยๆ โดนตำรวจลากออกไป บางส่วนทยอยออกไปเองเพื่อปกป้องฐานที่มั่นเดิมไว้ก่อน

การเข้าไปยึด Sorbonne แม้จะชั่วครู่ สำหรับนักศึกษาหลายคนถือเป็นความสำเร็จเชิงสัญลักษณ์แล้ว ความทรงจำเกี่ยวกับพฤษภา 68 หวนคืนกลับมา เรากำลังสร้างประวัติศาสตร์พฤษภา 2018 ของเราเอง

บทส่งท้าย

การประท้วงของนักศึกษาและความทรงจำของพฤษภา 68 มีเสน่ห์ ล่าสุดมีการโพสต์จดหมายขององค์การนักศึกษาในประเทศเยอรมันที่เขียนมาสนับสนุนการเคลื่อนไหวในฝรั่งเศส ดังนี้

Hi,

my name is Jonas and i´m from the student representation at the university of Siegen in Germany. We want to express our solidarity with your movement in Nanterre. For us it is a matter of international solidarity and if you want, you can share the following statement:

The Students Union of the University of Siegen shows its solidarity with the student’s protests in France against the intended academic reform. The evacuation of the University of Nanterre seems out of proportion. There’s no way to explain why a group of students had to be evacuated, they only wanted to express their worries about the changes in favor of an elitist access to university.

It’s not only in France where they try time and again to make studies more exclusive. Elites try more and more to encapsulate themselves and refuse to take note of poverty. Therefore no affords are spared.

The repression by the state recalls 1968. This was the last time that the police was called to evacuate student’s protests. Exactly 50 years before today (11.4.2018), Rudi Dutschke had been attacked by neo-Nazis. Both then and today we live in a system that uses state repression as political mean and wants to use it even more. The fear of a repressive police state is justified.

The protests also recall ’68. The University of Nanterre was one of the points of origin – as well as the attack on the SDS spokesman Dutschke – of the protests fifty years ago. The students also show solidarity with striking people and vice-versa. We hope that also the actual protests help to get a social discussion and change started – in France and everywhere else.

Thanks and vive la solidarité internationale”

สมัยพฤษภา 68 นักศึกษาปาก้อนอิฐใส่ตำรวจ กลายเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของเหตุการณ์ดังกล่าว ภาพนี้ถ่ายที่ถนน St Jacques ใกล้ๆ มหาวิทยาลัยซอร์บอน ที่มาภาพ: เว็ป liberation.fr

ในขณะที่ตัวเลขประเมินของฝ่ายซ้าย คือมหาวิทยาลัยทั่วประเทศกว่า 44% ถูกยึดแล้ว ความเป็นจริงแล้วตัวเลขน่าจะต่ำกว่านั้นมาก เพียงแต่ว่ายังหาตัวเลขแน่ชัดไม่ได้ หลายแห่งการยึดทำได้แค่ยึดห้อง ไม่สามารถยึดได้ทั้งตึก หรือหลายแห่งเคยยึดก็มีมติใหม่ว่าจะเลิกยึดอยู่เหมือนกัน (ดูแผนที่ อัพเดตล่าสุดวันที่ 11 เมษายน มหาวิทยาลัยที่โดนยึดคือสีแดง)

ถ้าให้ประเมินตอนนี้ คาดว่าข้อเรียกร้องต่างๆ คงไม่สำเร็จ ความจริงแล้วกลุ่มคนที่เห็นต่างจากนักศึกษามีมาก ท่าทีที่ไม่เป็นมิตรของนักศึกษาบางที่ ทำให้หลายกลุ่มถอยห่างออกไป นักศึกษาหลายคนรู้สึกว่า โดน “จับเป็นตัวประกัน” คืออยากเรียนหนังสือ แต่มหาวิทยาลัยโดนยึดไป ทำอะไรไม่ได้

อีกประเด็นสำคัญ คือรู้สึกว่านักศึกษาพวกนี้ “ห่างชั้น” กับพวกพฤษภา 68 เยอะ มีบางคนวิเคราะห์ว่า นักศึกษายุคนี้ขาด “ยูโทเปีย” หรืออุดมคติร่วมบางอย่าง ขาดข้อเรียกร้องที่นำไปสู่การ “ก้าวไปข้างหน้า” มีเพียงแต่ข้อเรียกร้องที่ตอบโต้มาตรการของรัฐบาลเสียมากกว่า นอกจากนี้ ยังขาดองค์กรจัดตั้งกลางอย่างพรรคคอมมิวนิสต์ พรรคทรอตสกิส แบบเมื่อ 50 ปีที่แล้ว เห็นได้ชัดว่าการประท้วงครั้งนี้ไม่มีองค์กรกลางที่เข้มแข็ง ที่จะรวบรวมนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยต่างๆ มาเคลื่อนไหวร่วมกันอย่างเป็นระบบ การประท้วงทุกวันนี้ดูจึงเหมือนแก้ไขปัญหากันไปเฉพาะหน้า เช่น ระดมพลกันไปที่ปารีส 1 เพื่อกันมิให้ตำรวจบุกเข้ามาสลายการยึด

นี่สะท้อนปัญหาของขบวนการ occupy ทั้งหลาย อย่าง Nuit debout ในฝรั่งเศสเมื่อปี 2016 ซึ่งถึงที่สุดแล้วไม่รู้ว่าเรียกร้องอะไรกันแน่ ไม่มีองค์กรชัดเจน ไม่มีแกนนำชัดเจน พอผ่านไปไม่กี่เดือนขบวนการก็สลายไป แต่พอมีเหตุการณ์อะไรขึ้นมาก็ค่อยรวมตัวกันใหม่อีก

ความแตกต่างที่สำคัญอีกประการหนึ่งกับพฤษภา 68 ก็คือ ความนิยมของมาครง เมื่อผ่านไป 1 ปีนี้ ยังไม่ถึงกับตกต่ำลงมากเท่าไหร่ เทียบกับเมื่อ 50 ปีก่อนที่ประธานาธิบดีเดอโกลมีบทบาทชี้ขาดทางการเมืองมานานหลายปีแล้ว ความอัดอั้นทางการเมือง บวกกับสถานการณ์โลกเรื่องอาณานิคมต่างๆ และสงครามเวียดนาม เป็นเหตุให้ขบวนการนักศึกษาเติบโตและขยายได้อย่างรวดเร็ว

แม้แต่พฤษภา 68 ทุกวันนี้ก็ยังประเมินยากว่าตกลงประสบความสำเร็จหรือไม่สำเร็จ ในวันนี้ที่บริบทต่างกันโดยสิ้นเชิง เป็นบริบทที่ค่อนข้างจะเป็นอุปสรรคในการจัดตั้งขบวนการนักศึกษาและต่อต้านอำนาจรัฐด้วยซ้ำไป หากประเมินคร่าวๆ แล้วก็ดูท่าว่าข้อเรียกร้องของนักศึกษาจะเป็นจริงได้ยาก

แม้ข้อเรียกร้องอาจไม่สำเร็จ แต่การประท้วงครั้งนี้ของนักศึกษา ก็อาจให้บทเรียนบางประการกับการเคลื่อนไหวในไทยได้ การเคลื่อนไหวของนักศึกษา สะท้อนวัฒนธรรมแบบประชาธิปไตยที่ลงลึกถึงรากฐาน กล่าวคือ การจัด Assemblée Générale นั้นถือเป็นประชาธิปไตยทางตรง ที่ทุกคนสามารถเข้าร่วมตัดสินใจอนาคตของขบวนการได้ โครงสร้างเช่นนี้มีในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับภาควิชา ระดับมหาวิทยาลัย จนถึงระดับภูมิภาค และระดับประเทศ การสร้างประชาธิปไตยตั้งแต่รากฐานนี้ ส่งผลให้มีคนเข้าร่วมและรู้สึกว่าเป็นส่วนหนึ่งของขบวนการมากขึ้น ถือว่าเป็นกระบวนการที่ช่วยขยายแนวร่วมได้ไปในตัว

ประชาธิปไตย ต้องเริ่มจากกระบวนการ ต้องมีพื้นที่ชักชวนให้ปัจเจกเข้าไปมีส่วนร่วมถกเถียง นำเสนอ และตัดสินใจอนาคตของตัวเองและของขบวน

เงื่อนไขสำคัญหนึ่งคือ โครงสร้างดังกล่าวถูกเอามาใช้ในบริบทที่สหภาพนักศึกษาทั่วประเทศที่ค่อนข้างเข้มแข็ง เป็นตัวตั้งตัวตีในการเรียกประชุมเมื่อรัฐออกมาตรการใดๆ ที่ส่งผลกระทบต่อนักศึกษา โครงสร้างแบบนี้ช่วยเอื้อในการระดมคนและตอบโต้มาตรการต่างๆ ของรัฐได้อย่างรวดเร็ว สหภาพนักศึกษาบางสหภาพก็เป็นส่วนหนึ่งของสหภาพแรงงานที่ใหญ่กว่า ดังนั้นแล้วจึงง่ายที่จะสร้างแนวร่วมกับวิชาชีพอื่นๆ เช่น กลุ่ม Union Syndicale Solidaires ซึ่งเป็นสหภาพแรงงานของฝ่ายซ้าย มีปีกหนึ่งที่เป็นสหภาพนักศึกษา เรียกว่า Solidaires étudiant-e-s เป็นต้น นอกจากสหภาพแล้ว ก็มีหน่วยยุวชนของพรรคต่างๆ เช่น Nouveau Parti Anticapitaliste (NPA) ซึ่งมีหน่วยยุวชนที่เรียกว่า NPA Jeune สังกัดอยู่ตามมหาวิทยาลัยต่างๆ ด้วย

ภาพภายในมหาวิทยาลัยซอร์บอนสมัยพฤษภา 68 ป้ายเขียนว่า “รับใช้ประชาชน” ที่มาภาพ: เว็ป asialyst.com